Verhaal 'n Bleumke d'roet'
De Engelse majoor Evans die de operatie bevrijding Susteren vanuit Dieteren leidde schreef over die dag: Om 2.30 uur in de koude donkere morgen van 17 januari 1945 verspreidde mijn 'B' compagnie van het 1/5 Queens Royal Regiment zich over de met sneeuw bedekte velden met als opdracht een klein dorp met de naam Susteren, twee mijl van de Duitse grens, aan te vallen en te veroveren. In het geheim aanvallen werd ons gezegd en als het eventueel mis zou gaan dan zou de AGRA = Army Group Royal Artillery (artilleriegeschut) ingezet worden. Dat zou ze (de Duitsers) klein krijgen voordat wij het dorp zouden binnen trekken. Nauwelijks hebben we rekening gehouden met dat vreselijke spervuur dat ons zou treffen voordat de dag teneinde was - over ons afgeroepen door onszelf.
We moesten echter wachten tot ongeveer 4 uur totdat de zoeklichten uitgeschakeld werden. We kropen stilletjes voorwaarts. We waren 30 yard verwijderd van Susteren toen we iemand hoorden schreeuwen en er werd een schot gelost. Toen gingen we over tot onze gebruikelijke tactiek van rennen, schreeuwen en gillen, schietend vanuit de heup. Deze tactiek heb ik onderwezen in een Engelse militaire school en uit ervaring wisten we dat de tegenpartij verstijfd van angst zou zijn.
In dit geval functioneerde dit ook zo en we renden door het voorste gedeelte van Susteren. We namen zevenendertig Duitsers gevangen en niemand raakte hierbij gewond.
Bij het aanbreken van de dag verdween onze opgetogenheid als sneeuw voor de zon toen we ontdekten dat de vijand over drie tanks in Susteren beschikte. Onze tanks waren er niet in geslaagd ons te bereiken. Dit had te maken met de dijken, de greppels met water en de zachte grond.
Wat volgde was een wanhopig vuurgevecht waarbij de tanks hoekhuizen verwoestten. De brokstukken vielen boven op onze mannen.
Toen later die dag de Vloedgraaf vanuit het zuiden overgestoken werd kon het restant van de vechtende compagnie bevrijd worden. De Duitsers werden verdreven uit Susteren en een dag later werd ook de Heide bevrijd.
In 2005 schreef Evert Zits een toneelstuk in vier bedrijven over de periode na de bevrijding van Susteren. Het is geplaatst in de lente van 1945 Het is getiteld 't Bleumke d'roet. Regisseur was Karei Fiddelers. Het handelt over het dagelijkse leven in Susteren, waarbij ook prins Bernhard en Koningin Wilhelmina hun opwachting maken in Susteren.
